De publieke omroep gaat vanaf 2029 flink op de schop. Dat heeft minister Bruins (Media) in een brief aan de Tweede Kamer bekendgemaakt. Hij wil onder meer dat er fors wordt gesnoeid in het aantal ledenomroepen. De elf ledenomroepen die er nu zijn, moeten ook organisatorisch nauw gaan samenwerken in vier of hooguit vijf 'omroephuizen', die vast onderdeel van het bestel worden.
Omroep NTR wordt niet in één van de omroephuizen opgenomen, schrijft Bruins. Hij gaat nog uitwerken hoe het aanbod van deze omroep "gewaarborgd blijft". De minister wil zelf het woord opheffen niet in de mond nemen. "Ik hoop dat de mooie programma's blijven", zegt de minister over NTR.
Die omroep maakt nu programma's over kunst en cultuur, minderheden, jeugd, educatie en achtergrondjournalistiek. Bekende programma's zijn bijvoorbeeld Het Sinterklaas Journaal, Nieuwsuur en Andere Tijden, soms in samenwerking met andere omroepen. Bruins zegt "oog te hebben voor het feit dat dit voor medewerkers binnen NTR grote gevolgen kan hebben".
Substantiële achterban
De elf omroepen zijn nu AVROTROS, PowNed, MAX, WNL, VPRO, Human, BNNVARA, KRO-NCRV, EO, ON! en Zwart. Er wordt nu nog elke vijf jaar gecheckt of zij nog minimaal 100.000 leden hebben. Dat aantal moet staan voor een substantiële en specifieke achterban, is de redenering.
Ook zou het goed zijn voor de pluriformiteit in de uitzendingen, waarbij allerlei verschillende culturele stromingen en opvattingen aan bod komen. Maar het huidige omroepstelsel werkt niet meer, blijkt uit tientallen onderzoeken van de afgelopen jaren.
Om genoeg leden te vergaren, strijden de omroepen onderling om "hun zichtbaarheid", zegt Bruins. Die onderlinge concurrentie is groot en dat gaat ten koste van de pluriformiteit. Bruins wil dat er "meer geluiden uit de samenleving" in het nieuwe omroepstelsel te horen zijn. "Dit stelsel krijgt meer maatschappelijke worteling."
Het ledencriterium moet nu worden losgelaten. De minister wil de pluriformiteit in het nieuwe stelsel waarborgen door de nieuwe omroephuizen te verplichten alle geluiden in de samenleving te laten horen. Hij beaamt in zijn brief aan de Kamer dat het onvermijdelijk is dat het programma-aanbod geraakt zal worden, omdat er straks eenvoudigweg minder smaken aan omroepen zijn.
Minder bestuur en overhead
Het idee is dat er straks een efficiëntere publieke omroep komt, met minder bestuurslagen en minder overhead. Volgens de minister leidt dit tot meer grip op de programmering, waardoor ook meer mensen een vast contract kunnen krijgen.
"Een aantal maatregelen grijpt fundamenteel in op hoe de landelijke publieke omroep is georganiseerd", zegt Bruins "Dat heeft ook gevolgen voor de mensen die werken, omdat er veel zaken gaan veranderen. Dat besef ik. Maar als we willen dat de omroep ertoe blijft doen, moeten we behouden wat waardevol is en durven veranderen wat noodzakelijk is."
Voor de NOS verandert er organisatorisch niks. De NOS en NTR zijn zogeheten taakomroepen zonder leden, maar met een wettelijke opdracht. De NOS moet zorgen voor een brede, onafhankelijke nieuwsvoorziening.
Het plan van Bruins komt niet uit de lucht vallen. In 2023 verscheen een kritisch rapport over het versnipperde omroeplandschap van een adviescollege onder leiding van oud-CDA-politicus Van Geel. Daar stond al in dat er maximaal zes omroepverenigingen zouden moeten komen.
Een deel van de plannen van minister Bruins lekte deze week al uit via het AD. Vandaag heeft hij goedkeuring gekregen van de ministerraad.
https://nos.nl/l/2562343