Al weken gaat het in de Britse media vrijwel nergens anders over: de "Halloweenbegroting" van minister Rachel Reeves van Financiën. Namens de nieuwe Britse Labour-regering presenteerde ze haar eerste begrotingsplannen met de waarschuwing dat zij "pijnlijke keuzes" heeft moeten maken die op de lange termijn de economie moeten rechttrekken. En zoals voorspeld, is het een begroting met hogere belastingen, hoge leningen en forse uitgaven.
Politiek gaat over keuzes maken, zeker als je op de rijksbegroting miljarden tekortkomt. Om het staatsbudget rond te krijgen, moest Reeves naar eigen zeggen zo'n 40 miljard pond (48 miljard euro) ergens vandaan halen. De situatie is extra lastig doordat haar Labour-partij tijdens de verkiezingen keer op keer beloofde geen extra belastingen te heffen op 'werkende Britten' en de inkomstenbelasting, btw en sociale premies niet te verhogen.
Werkende Brit beschermen?
In plaats daarvan heeft Reeves de keuze gemaakt om de rekening bij bedrijven neer te leggen, door onder andere de werkgeverspremies naar 15 procent te verhogen. Daarmee haalt ze zo'n 25 miljard pond op. Ook bij rijkere Britten wordt meer geïnd: de erfbelasting en vermogenswinstbelasting gaan omhoog.
Het is eigenlijk een klassieke linkse keuze die Reeves maakt: ze haalt geld weg bij bedrijven en de rijken om de laagbetaalde werkende Brit buiten schot te houden en te kunnen investeren in publieke diensten, zoals zorg en onderwijs.
Deze aanpak valt niet overal in goede aarde. Tijdens de verkiezingen beloofde Labour een 'pro-business'-koers. De partij benadrukt economische groei nu als prioriteit, maar met hogere werkgeverspremies en een verhoging van het minimumloon, vinden ondernemers dat vooral zij geraakt worden.
Er is bovendien het risico dat bedrijven hun extra kosten gaan doorberekenen in hun prijzen of salarissen van hun werknemers, waardoor de 'werkende' Brit die Labour juist probeert te beschermen, het uiteindelijk toch merkt.
Een ander kernpunt van de begroting van Reeves is het herstel van de publieke diensten en infrastructuur van Groot-Brittannië. Zo krijgt de NHS, de Britse zorgsector, een flinke financiële injectie met ruim 22 miljard pond. Voor onderwijs wordt ruim 6 miljard pond extra uitgetrokken.
Ruimte voor investeringen
Om ruimte te creëren voor investeringen past Reeves de definitie van overheidsschuld aan of eigenlijk, 'verruimt' ze deze. Met deze versoepeling van de regels kan ze jaarlijks 50 miljard extra lenen. Om te voorkomen dat de financiële markten zouden schrikken van de Halloweenbegroting, was er in aanloop naar de begrotingsdag vakkundig gelekt. Via de Britse media werd er al flink voor-gemasseerd; de financiële markten werden zo stapsgewijs voorbereid op veranderingen, om een desastreuze gang van zaken als met premier Liz Truss en haar "mini-begroting" uit 2022 te voorkomen.
Nog maar twee jaar geleden presenteerde zij met haar minister van Financiën Kwasi Kwarteng een begroting waarin ze de overheidsuitgaven drastisch verhoogden en tegelijkertijd de belastingen historisch verlaagden. In reactie daarop raakten de markten in paniek, daalde de waarde van het pond daalde en moest de Britse Centrale Bank ingrijpen.
Kritiek op voorgangers
De kritiek op de begroting zal Labour proberen weg te wuiven door te wijzen op de "ongekende financiële problemen" die zij erfde, na 14 jaar conservatief beleid. Volgens Labour is de begroting een keuze tussen "investeren in het land onder Labour versus een land in verval onder de Conservatieven".
Voor wie de politiek nauwlettend volgt, is het een bekende strategie. Een nieuwgekozen regering zegt, wijzend naar zijn voorgangers, genoodzaakt te zijn om de belastingen te verhogen. Door impopulaire maatregelen vroeg in de regeerperiode te nemen, kan de schuld nog bij de vorige regering worden gelegd en daarmee geeft de nieuwe ministersploeg zichzelf de ruimte om te investeren. De hoop is dan dat over vier jaar, als er weer verkiezingen zijn, de resultaten zichtbaar zijn en de kiezer weer tevreden is.
https://nos.nl/l/2542651